Murat Kubilay: Ekonomi 90’lı yıllardakine benzer bir duvara toslayacak

Emirhan Durmaz

İZMİR – Sefalet endeksinin İkinci Dünya Savaşı dönemine yakın seviyelere ulaştığı bir dönemde gidilen 2023 seçimlerinde AK Parti’nin 7 puanlık bir destek kaybı yaşamasına rağmen Cumhur İttifakı Meclis’te çoğunluğu sağlamayı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da ikinci turdan zaferle ayrılmayı başardı. Ekonomist Dr. Murat Kubilay, önümüzdeki süreçte ekonomide Türkiye’yi nelerin beklediğini değerlendirdi.

‘TAMAMEN SEFALET OLUŞMASA DA ÖNÜMÜZDEKİ DÖNEM BU RİSKİ BARINDIRIYOR’

Seçim akabinde ‘boş tencere’ lafzına atıfta bulunularak, Erdoğan’ın krizi sürdürebilir bir şekilde yönettiği ve bilhassa metropol şehirlerin dışında tencerenin boş bırakılmadığı, bu sebeple kitleyi konsolide edebildiği şeklinde yorumlar yapıldı. Size göre ilgili yorumun geçerlilik payı nedir, bu konuda ne düşünüyorsunuz?

Türkiye, 2018’den beri iktisadi buhran içerisinde ve buhranlar uzun sürelidir. Ülkenin ekonomik potansiyelinin altında büyümeyle geçer veya bu potansiyel tutturulur ki, Türkiye’de bu az çok tutturuldu. Ancak bunun karşılığında dalgalanma ve dengesizlikler oluştu. Örneğin döviz kurlarındaki sorun, gelir adaletindeki dengesizlikler veya dış açıkların artması gibi… İşte Türkiye de bu şekilde büyüdü, ekonomi ara ara çok yavaşlasa bile 2019 haricinde bir şekilde çalışabilir vaziyette tutuldu. Sosyal yardımlardan ve tek seferlik gelirlerden faydalanarak yahut kamu bankaları, döviz rezervlerinin satılması, kur korumalı mevduat gibi bunlardan yaratılan alanda hem sosyal transferler şeklinde hem ekonominin ite kaka büyütülmesi şeklinde canlılığı sağladı. Tabii ki, ekonominin daha hızlı etkileşim aldığı yerler ekonomideki bozulma ve iyileşmeyi öncelikle yaşıyor ve buralar işte büyükşehirler oluyor. Küçük yerlerde bu etki doğal olarak daha geç ve daha az geliyor, ancak büyük çöküş olduğu zaman buralar bunu çok net hissediyorlar. Böyle bir durum ise şu ana kadar pandemi hariç son 5 yıllık buhran döneminde yaşanmadı. Dolayısıyla tencerelerdeki kalite veya miktar azalsa dahi, tamamen açlık ve sefillik olacak bir durum oluşmadı. Fakat uygulanan politikalar, önümüzdeki dönemde böyle riskin var olduğunu da bize çok net gösteriyor.

‘ENFLASYONLA BÜYÜME 90’LI YILLARDAKİNE BENZER DUVARA TOSLAYACAK’

Erdoğan, balkon konuşmasında ‘Faiz nasıl indiyse, enflasyon da inecek’ şeklinde bir açıklama yaptı. Hükümetin mevcut düşük faiz ve ‘enflasyonla büyüme’ politikasıyla devam edebilmesi mümkün müdür?

Politika faiziyle ilgili bir değişiklik yapılıp yapılmayacağı hususunda oldukça şüpheliyim. Çünkü, Erdoğan bunu seçmenine karşı bir argüman olarak kullanıyor. Dolayısıyla resmi olarak belirlenen politika faizi ile ilgili bir değişiklik olmayabilir. Ancak diğer mevduat ve kredi faizlerinin, piyasa faizlerinin çok net yukarı gittiğini görüyoruz. Enflasyonda da bir düşüş yok, sadece yıllık enflasyon oranında düşüş var. Yani fiyatlar son 52 aydır aralıksız artıyor dolayısıyla burada da bir ilişkinin olmadığını çok rahatlıkla söyleyebilirim. Enflasyonla büyüme modelleri ise Türkiye’de doksanlı yıllarda çok denendi ve neticesinde ya dışarıdan para gelmedi ve sonrasında ani duruş gerçekleşti ya da iç ödemeler sisteminde güvensizlik oluştu ve bir kredi sıkışmasıyla duvara toslamış oldu. Bu sefer de çok muhtemelen benzer bir sonuç alacağız. Sadece zamanlamayı ön göremiyoruz bunu belirlememiz için bundan sonra ekonomiyi kimin hangi ilkelerle, hangi süre boyunca yöneteceğini görmemiz lazım.

‘İŞSİZLİK VE GELİR DAĞILIMI DAHA DA BOZULACAK’

GSYH dağılım verilerine bakıldığında sermayenin aldığı pay giderek artarken, emekçilerin aldığı payın giderek düşüşünü görüyoruz. Önümüzdeki süreçte işsizlik, gelir dağılımı, alım gücü gibi başlıklarda nasıl bir gidişat ön görüyorsunuz?

Son dönemde düzenli olarak sermaye daha güçlü hale geldi ve işsizliğin yüksek olması bu kesimlerin pazarlık gücünü azalttı. Hatta bu asgari ücret uygulamaları olmasa çok daha büyük bir yoksulluğun olacağını rahatlıkla söyleyebiliriz. Ancak asgari ücretin belirlenmesi gibi politikalar da ebediyetle sürmüyor. Yoksulluğu sınırlamak için yukarıda yaparsanız; zaten yatırım talebini yitirmiş, beklentileri kötü olan bir ekonomide işsizlik tarafında olumsuz bir sonuç görebilirsiniz. Çünkü şu anda ucuz krediye rağmen beklenen ölçüde bir ekonomik aktivite canlılığı yok. Bu bağlamda, örneğin döviz kuru seviyesinden ve yurtdışındaki ekonomilerin bozulmasından ötürü ihracatın ivme kaybetmesi veya bütçe açığının çok yüksek olması sebebiyle kamunun her zaman bu kadar etkili olamama ihtimali gibi diğer etkenleri de göz önüne alırsak önümüzdeki süreçte işsizlik ve gelir dağılımı daha da bozulacak ve tek seferlik EYT’ye dayalı olan ödemelerin de etkisi kaybolacak.

‘ÖNCELİKLE KRİZE NEDEN OLAN KİŞİLER VE ANLAYIŞ DEĞİŞMELİ’

Size göre krizin etkilerinin kırılabilmesi için hangi adımlar atılmalıdır?

Krizin etkilerinin kırılabilmesi için ilk başta krize neden olan kişilerin ve anlayışın değişmesi gerekiyor. Bunlar olduktan sonra gerçek tespit yapılabilir ve o gerçek tespitlerin neticesinde hem istikrar sağlayıcı hem kalkınmayı başaracak ve bir yandan da gelir dağılımında adaleti sağlayacak politikalar konuşabilir. Şimdilik bunlar için çok erken öncelikle krize neden olan etmenler ve kişileri tespit edip, onların çekilmesi gerekiyor fakat mevcut durum buna imkan vermiyor.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

slotbar
superbahis
timebet
tipobet
tumbet
vdcasino
vevobahis
bahiscom
casibom giriş
lidyabet giriş
lidyabet
jojobet
betmarlo giriş
marsbahis giriş
betcup giriş
bets10
Asyabahis
betmoon
betnano
limanbet
dinamobet
1xbet
nakitbahis
ngsbahis
bahigo
onwin
paribahis
perabet
piabet
pinup
pulibet
redwin
sahabet
bahigo
perabet
ngsbahis
onwin
bahiscom
paribahis
belugabahis
tipobet
piabet
pulibet
sahabet
bahigo
limanbet
makrobet
mariobet
meritking
mobilbahis
mostbet
cratosslot
sekabet
dinamobet
bahigo
perabet
ngsbahis
onwin
bahiscom
paribahis
belugabahis
tipobet
bahigo
onwin
bahigo
betcup
matbet
mariobet
mariobet
setrabet giriş
supertotobet giriş
tarafbet giriş
tipobet giriş
tulipbet giriş
tümbet giriş
vdcasino giriş
winxbet giriş
betpark
betroad
bets10
bettilt
betvole
casibom
casinomaxi
casinoper
dinamobet
grandpashabet
goldenbahis
holiganbet
hovardabet
imajbet
interbahis
jojobet
asyabahis
bahsegel giriş
bahsegel giriş
casibom giriş
betvole
casibom
bets10
casinomaxi
casinomaxi
casinoper
cratosslot
dinamobet
dumanbet
grandpashabet
betvole
casibom
bets10
casinomaxi
casinomaxi
casinoper
cratosslot
dinamobet
dumanbet
grandpashabet
superbetin
sekabet giriş
avcılar escort
esenyurt escort
bahçeşehir escort
beylikdüzü escort
bakırköy escort
halkalı escort
şirinevler escort
şişli escort
istanbul escort
esenyurt escort
avcılar escort
tuzla escort
tarafbet
betist giriş
showbet
xslot giriş
favorislot
barn festival
pragmatic slot oyunları
radissonbet
egt oyna
betmarlo
floating dragon oyna
bonus hunt" rel="dofollow">bonus hunt">bonus hunt
aresbet
tombala oyna
wild wild riches oyna
betibom
dog house megaways
diyarbet
diyarbet
diyarbet
diyarbet
wild west gold oyna
markaj giriş
trwin giriş
altıncasino
diyarbet
diyarbet
diyarbet
diyarbet
diyarbet
diyarbet
diyarbet
sugar rush oyna
hiperwin
sweet bonanza oyna
diyarbet
diyarbet
mrbahis
favorislot
markaj giriş
trwin
big bass bonanza oyna
gates of olympus oyna
egt oyna
favorislot
markaj giriş
trwin
betingo
bahisbudur
casi pol
casipol giriş
casipol giriş
casipol
casipol
romabet
mrbahis
casipol şikayetvar
casipol giriş
casipol twitter
casipol şikayet
casipol
casipol güncel giriş
casipol güncel
casipol giriş
casipol girişi
Kadıköy Escort
Deneme bonusu veren siteler
bahis Siteleri
romabet
matadorbet
venüsbet
winxbet
orisbet
padişahbet
palacebet
paribahis
parmabet
perabet
piabet
pinup
polobet
pusulabet
redwin giriş
markajbet
asyabahis
slotbar
xslot
rexbet
romabet
sahabet
savoybetting
savoybetting
sekabet
setrabet
tipobet tarafbet sekabet süperbetin süpertotobet tulipbet tümbet vdcasino onwin onbahis oleybet norabahis neyine giriş
Pendik Escort
kordonbet
mariobet giriş 
kralbet
ligobet
tuzla escort
avcılar escort
esenyurt escort
bahçeşehir escort
beylikdüzü escort
bakırköy escort
halkalı escort
şirinevler escort
şişli escort
istanbul escort
esenyurt escort
avcılar escort
Kadıköy Escort
bahis Siteleri
romabet
matadorbet
mariobet giriş
tarafbet
betist giriş
showbet
xslot giriş
favorislot
barn festival
pragmatic slot oyunları
radissonbet
egt oyna
betmarlo
floating dragon oyna
bonus hunt" rel="dofollow">bonus hunt">bonus hunt
aresbet
tombala oyna
wild wild riches oyna
betibom
dog house megaways
diyarbet
diyarbet
diyarbet
diyarbet
wild west gold oyna
markaj giriş
trwin giriş
altıncasino
diyarbet
diyarbet
diyarbet
diyarbet
diyarbet
diyarbet
diyarbet
sugar rush oyna
hiperwin
sweet bonanza oyna
diyarbet
diyarbet
mrbahis
favorislot
markaj giriş
trwin
big bass bonanza oyna
gates of olympus oyna
egt oyna
favorislot
markaj giriş
trwin
betingo
bahisbudur
casi pol
casipol giriş
casipol giriş
casipol
casipol
romabet
mrbahis
casipol şikayetvar
casipol giriş
casipol twitter
casipol şikayet
casipol
casipol güncel giriş
casipol güncel
casipol giriş
casipol girişi
matadorbet
matbet
milanobet
milosbet
mobilbahis
mostbet
mrbahis
nakitbahis
extrabet
favoribahis
favorisen
gobahis
gorabet
grandpashabet
hilbet
ikimisli
imajbet
intobet
jasminbet
jetbahis
jojobet
klasbahis
betorspin
betpark
betpas
betper
betroad
betsat
bettilt
betturkey
betvole
casibom
casinovale
celtabet
dinamobet
discountcasino
dumanbet
elexbet
elitbahis